Powtarzamy jak mantrę to, że lubimy wełnę i że wełna jest super. Tym wpisem chcemy pokazać Wam jak należy pielęgnować wełniane rzeczy, aby służyły Wam przez długie lata.

1. Pochodzenie wełny

Wełna pozyskiwana jest bez konieczności zabijania zwierząt. Wyjątek stanowi angora, gdzie hodowle królików są często ukierunkowane tylko na pozyskiwanie futra.

Warto jednak pamiętać o wielu kontrowersjach związanych z pozyskiwaniem nowej wełny, która w dzisiejszych czasach najczęściej produkowana jest w Chinach. Warunki życia i pozyskiwania runa często pozostawiają wiele do życzenia. W XXI wieku widok owieczek pasących się na zielonych pastwiskach nie powinien być już kojarzony z pozyskiwaniem wełny, podobnie jak widok krowy w górach nie powinien być kojarzony ze świeżym mlekiem w sklepie.

Nie przedłużając — najlepiej wybierać wełnę z drugiego obiegu, wtedy możemy być pewni, że żadne zwierzę nie ucierpiało przy jej produkcji.

2. Rodzaje wełny:

• czysta wełna lub żywa wełna (pure new wool) – pochodzi od żywych owiec,
• wełna dziewicza (virgin wool) – pochodzi z pierwszego strzyżenia owiec lub jest po raz pierwszy wykorzystywana,
• wełna z młodych owiec (lambswool) – powinna pochodzić z owiec, mających nie więcej niż 1 rok,
• wełna (wool) – może być i często jest wytworzona z wełny przetworzonej lub pochodzi z kolejnych strzyżeń,
• wełna szetlandzka (shetland wool)  jest bardziej szlachetna od zwykłej wełny, powinna być miększa,
• wełna merynosa (merino wool) – najdelikatniejsza wełna powstająca z runa owiec, nie gryzie, może służyć również produkcji bielizny czy odzieży sportowej,
• kamel (camel wool) – pozyskiwana z wielbłądów, posiada widoczniej wystające, cieńsze włókna,
• aplaka (alpaca wool)  bardzo miękka, lekka, szlachetna i hipoalergiczna wełna, którą można pozyskiwać z lam tylko co 2 lata,
• moher (mohair) – puszysta, lekka odmiana wełny o mocno wystających, cieniutkich włóknach, pozyskiwana z kóz,
• kaszmir (cashmere) -najdroższa, najdelikatniejsza, najcieńsza i najmiększa wełna, która nie gryzie nawet najdelikatniejszej skóry. Pozyskiwana z kóz kaszmirskich, które żyją w bardzo wysokich pasmach górskich i wyczesywać można je raz w roku. Wyczesywanie kóz oraz późniejsze oddzielanie włosia zewnętrznego od puchowego odbywa się ręcznie, stąd wysoka cena kaszmiru,

3. O co chodzi z certyfikatem Woolmark?

– angora (angora) – jest bardzo miękka i puszysta, może przypominać moher, jednak włókna są zazwyczaj krótsze i bardziej „zbite”. Pozyskuje się ją z domowych królików długowłosych rasy angora.

Jest to znak handlowy należący do AWI (Australian Wool Innovation) – organizacji promującej wyroby z wełny australijskich owiec. Znaku mogą używać jedynie licencjonowani producenci i jest on gwarancją świetnej jakości, czystej, żywej wełny.

Istnieją osobne certyfikaty Woolmark Blend, gdzie zawartość  żywej wełny powinna osiągać nie mniej niż 50% oraz Woolblend, gdzie żywej wełny mamy  30-49%.

Tak wyglądają oznaczenia certyfikatów.

4. Struktura wełny

Niejednokrotnie spotkałyśmy się z oceną czy coś jest wełniane czy też nie, na podstawie struktury tkaniny/dzianiny. 

Niektórzy podświadomie kojarzą wełną z jedną strukturą, na podstawie wcześniej spotkanych wełnianych wyrobów. Wełniana koszula, wełniany, gładki garnitur czy wełniana bielizna mogą brzmieć dla kogoś abstrakcyjnie.

Podobnie jak jedwab, który może być szyfonem czy krepą, tak też wełna może (w zależności od przetworzenia) posiadać różne sploty, faktury i poziom gładkości.

Zobaczcie sami, jak w zbliżeniu może wyglądać wełniana marynarka o różnej fakturze, wełniana koszula, płaszcz, koc, szalik czy po prostu sweter, ale wykonany z różnych gatunków wełny.

5. Właściwości wełny

Różne gatunki i mieszanki wełny mogą różnić się właściwościami, jednak główne cechy charakterystyczne pozostają takie same.

1. Wysoka termoizolacja – wełna grzeje, kiedy jest zimno, a chłodzi, kiedy jest gorąco. Jednocześnie świetnie przepuszcza powietrze, jest materiałem który „oddycha”

2. Wysoka higroskopijność

3. Pochłanianie promieni UV

4. Niepochłanianie zapachów

5. Właściwości samoczyszczące – szerzej temat zostaje omówiony w kolejnym rozdziale

Dodatkową właściwością wełnianej dzianiny (czyli swetrów, szalików, czapek, koców, itp.) powinna być jej lekka elastyczność. Ta wiedza przydaje się na przykład na zakupach w lumpeksie, gdzie często można znaleźć sfilcowane produkty wełniane, charakteryzujące się brakiem elastyczności. Do sfilcowania dochodzi na przykład poprzez wypranie wełny w zbyt wysokiej temperaturze lub odwirowaniu na zbyt wysokich obrotach*.

*Są eksperci, którzy podobno potrafią uratować tak sfilcowane swetry, ale my do nich nie należymy. Należy namoczony w zimnej wodzie sweter powoli ocieplać, dolewając coraz to cieplejszej wody, potem po nagrzaniu odpowiednio rozciągnąć i ponownie powoli zmniejszać jego temperaturę wodą. 

6. Pielęgnacja wełny  – pranie czy wietrzenie?

Najważniejsza zasada – wełnę należy prać jak najrzadziej.

Pierzmy ją (mowa tu głównie o takiej 100-procentowej), tylko jeśli to konieczne, na przykład po zakupieniu w lumpeksie, po sezonie zimowym lub kiedy się poplami. Dużo lepszą metodą odświeżenia wyrobów wełnianych jest wietrzenie. Nie powoduje ono zniszczenia włókien i pozwala wydłużyć życie wełnianych ubrań.

Jeśli pranie jest konieczne – jak prać?

Sprawdzajmy instrukcję prania!

Zawsze nakłaniamy do przestrzegania instrukcji prania, jeśli ubrania takową posiadają. Jednak w przypadku ubrań vintage należy dodatkowo pamiętać, że kilkadziesiąt lat temu pralki nie miały trybów „pranie ręczne” czy też „wełna”. 

UWAGA! Kolejne porady bazują na naszym doświadczeniu, nie są obiektywne.

Większość wełnianych wyrobów posiada na instrukcji prania zalecenie prania ręcznego, lub nawet prania chemicznego. W przypadku swetrów/szalików/czapek/wyrobów z wełnianej dzianiny odpowiednio maksymalnie delikatny tryb w pralce może być odpowiednim zamiennikiem prania ręcznego. W naszych pralkach są to tryby: „pranie ręczne” oraz „wełna”. Zawsze zwracajcie uwagę na wirowanie przypisane do tych trybów, powinno być minimalne dla możliwości pralki.

W przypadku prania wełnianych dzianin w pralce należy pamiętać, że bęben pralki może być zapełniony tylko w około 1/3 lub maksymalnie 1/2. Płyn do prania wełny wlewa się bezpośrednio do środka bębna.

W przypadku wełnianych marynarek, krawatów czy płaszczy – zdecydowanie odradzamy pranie ręczne/w pralce, nawet na najdelikatniejszym trybie. Ze względu na określony kształt i posiadaną podszewkę – ubranie może nieodwracalnie stracić nadaną mu pierwotnie formę.

Jak my pierzemy wełnę?

Po pierwsze, na lewej stronie. Swetry 70-100% wełniane pierzemy na trybie wełna/pranie ręczne, 20 stopni, wirowanie 400. Wyjątek stanowią swetry wykonane w 100% z kaszmiru, które pierzemy ręcznie.

Im niższa temperatura prania, tym lepiej dla wełny, ponieważ podczas prania w ciepłej wodzie z dodatkiem detergentów powstają ubytki w lanolinowej warstwie ochronnej.

Jednocześnie należy pamiętać, że im niższa temperatura, tym trudniej usunąć nieprzyjemny zapach oraz bakterie/grzyby. Wtedy polecamy dodatkowe ozonowanie przed praniem lub specjalne płyny do prania wełny z dodatkiem srebra, które działają antybakteryjnie.

W czym pierzemy wełnę?

Zdecydowanie najbardziej polecamy specjalne płyny do prania wełny z dodatkiem lanoliny. Lanolina to naturalny produkt uboczny, powstający w procesie przetwórstwa wełny (tłuszcz zwierzęcy), jest swego rodzaju „wypełniaczem” między włóknami, który nada miękkości oraz sprawi, że ubranie będzie mniej gryzące.

Lanolina dodana w nadmiarze mocno rozpulchnia włókna, dlatego, jeśli dodaje się ją samodzielnie, należy robić to bardzo ostrożnie. 

7. Suszenie po praniu

Zanim zaczniemy temat suszenia, należy wspomnieć, że najlepiej zabrać się za pranie wełnianych wyrobów latem, kiedy temperatura na zewnątrz pozwoli na szybsze wyschnięcie.

Kolejna ważna rada to delikatne rozciągnięcie swetra po praniu w każdą stronę. Pomoże to w przywróceniu pierwotnej formy i zapobiegnie zmianie kształtu. Nigdy nie należy wykręcać wełnianych wyrobów i wieszać mokrych na wieszaku, to z kolei zmieni ich kształt.

Wełniane swetry suszymy „na płasko”:

– na dedykowanych „suszarkach do delikatnych tkanin”, które mają ażurową powierzchnię i pozwalają na przepływ powietrza podczas suszenia,

– na ręcznikach, jednak trzeba przy tym uważać i w przypadku grubszych swetrów taki ręcznik należy często wymieniać, tak aby sam za bardzo nie namókł,

– na zwykłych suszarkach do ubrań, jednak jest to bardziej ryzykowne. Na początku pozwólmy swetrowi „położyć się” na płasko, a dopiero jak będzie dosychał, to można go przewiesić na pałąku (swetry z małym udziałem wełny można od razu dać na pałąk),

– nie na słońcu i nie na grzejniku, to może „zabrać miękkość” swetrom.

Jak procent wełny w składzie przekłada się na właściwości i pielęgnację?

Wełniane mieszanki, to w przypadku dzianiny z udziałem wełny do max. Około 70% (swetry, szaliki itp.), można je prać nieco odważniej, ponieważ ze względu na udział poliestru/poliamidu w składzie, mają mniejszą tendencję do odkształcania. Jednak dalej nie znaczy to, że można je prać na 40 stopni i wirowaniu 1000 – polecamy raczej pranie w 30 stopniach oraz wirowanie 600.

8. Mechacenie się wełny

Mechacenie się jest naturalnym procesem, który w zależności od struktury, stosowanej pielęgnacji i domieszek w składzie może zachodzić szybciej/wolniej/wcale nie zachodzić.

Na mechacenie są tylko dwa sposoby: golarka do swetrów oraz grzebień/szczotka.

Golarek elektrycznych lub mechanicznych należy używać bardzo ostrożnie, ponieważ mogą zrobić dziury. 

Dobra rada? Dużo cierpliwości. Nawet najlepsza i największa golarka do swetrów nie ogoli zmechaconego swetra w 15 sekund 🙂

Sposoby na zapobieganie zmechaceniom:

– pranie na lewej stronie,

– pranie w płynie z dodatkiem lanoliny,

– częste używanie rolki do ubrań – wtedy małe nitki i włókna zostaną zebrane i nie będą mogły się peelingować.

W przypadku moheru, angory, alpaki, camelu i bardziej puszystych swetrów nie należy używać golarki, lecz grzebieni czy szczotek z naturalnym włosiem. Golarka pozbawiłaby takich swetrów włókien i struktury.

9. Co jeśli wełna gryzie?

Są osoby uczulone na wełnę i w takim przypadku możemy polecić spróbowanie noszenia kaszmiru lub hipoalergicznej wełny z alpaki.

Jednak najczęściej wełniane swetry gryzą, ponieważ były źle pielęgnowane. Jeśli sweter jest za często i nieprawidłowo prany, traci on pierwotną puszystość i tym samym zaczyna „gryźć”.

Pierwszy sposób na zmiękczenie włókien został opisany wcześniej i dotyczy wyprania w środku z lanoliną.

Drugi sposób (jeszcze przez nas nieprzetestowany), który pozwala przywrócić miękkość włókien to mrożenie. Mróz sprawia, że maleńkie włókna znów wstają do pierwotnej pozycji i stają się znów miękkie w dotyku.

Wilgotny sweter po praniu należy włożyć do torebki foliowej i wsadzić do zamrażarki. Po kilku godzinach sweter można wyjąć i przejść do etapu suszenia na płasko.

Prasowanie

W przypadku zagnieceń marynarek / płaszczy wełnianych polecamy używanie parownicy. Swetry również można odparować, ale często nie jest to konieczne.
W razie konieczności wełniane swetry można wyprasować, niską temperaturą żelazka, na lewej stronie, najlepiej przez cienką, bawełnianą ściereczkę.

10. Przechowywanie

Swetrów wełnianych nie przechowujemy na wieszakach. Należy poskładać je delikatnie w szafie na półce lub w szufladzie, pamiętając o tym, aby miały odpowiednią ilość przestrzeni i przepływu powietrza. Nie należy ich składać zbyt ciasno i należy zrobić to równo, tak aby nie powstały zagniecenia.
Marynarki / płaszcze – przechowujemy na grubych wieszakach, tak aby ramiona się nie odkształciły.
W szafie, w której znajdują się wełniane wyroby, powinien znajdować się woreczek z lawendą lub inny odstraszacz na mole, ponieważ te szkodniki uwielbiają wełnę.

11. Podaj dalej

Jeśli masz jakieś uwagi do naszego poradnika, nie obawiaj się napisać i podzielić swoimi radami i doświadczeniami.

Uważasz ten tekst za przydatny? Podaj go dalej w świat. Zależy nam na tym, aby nie tylko świadomie wybierać wełnę z drugiego obiegu, ale również potrafić o nią zadbać, tak by przetrwała jak najdłużej.